Farklı amaçlar için üretilmiş pek çok filtre vardır. Bunlar lensi çizilmelere karşı korumak, ışık yansımalarını azaltmak, sensöre daha az ışık iletilmesini sağlamak gibi çeşitli görevler üstlenirler. Kimileri kameranın içinde yer alırken, kimileri lense harici olarak takılır. Gelin filtre türlerini birlikte inceleyelim.
ND Filtreler
Sinema ve fotoğrafçılıkta en yaygın kullanılan filtre türü ND filtredir. ND filtrenin ne olduğunu anlamak için önce temel kavramlara aşina olmak gerekir. Basitçe açıklamak gerekirse ND filtre, bir nevi güneş gözlüğü gibi düşünülebilir. Lensin sensöre ilettiği ışık miktarını azaltırlar. Peki neden? Bunu anlamak için önce net alan derinliği kavramına aşina olmak gerekir.
Net alan derinliği nedir?
Kısaca açıklamak gerekirse, net alan derinliği öndeki obje netken arkada planın ne kadar bulanık olduğuna verilen addır. Net alan derinliği artarsa arka planın bulanıklığı artar. Azalırsa bulanıklık azalır. Sinematik diye adlandırılan görüntüler genellikle net alan derinliği içerir. ND filtreler fazla aydınlık/güneşli ortamlarda net alan derinliği elde etmek için kullanılırlar.
Peki güneşli havalar/aydınlık ortamlar neden net alan derinliğinin azalmasına sebep olur?
Net alan derinliğini etkileyen diyafram değeri, lensin odak uzaklığı, kameranın sensör boyutu gibi bazı parametreler vardır. Konumuz filtreler olduğu için diyaframı ele alalım. Diyafram değeri ne kadar düşerse, lens içine o kadar çok ışık alır ve beraberinde net alan derinliği artar. Zaten çok ışık olan ortamlarda, görüntünün fazla pozlanmış olmaması için (Beyazların patlaması) diyafram değerini arttırmanız gerekir. Diyafram değeri artınca otomatik olarak net alan derinliğini kaybedersiniz. ND filtrenin görevi, kameraya giren ışık miktarını azaltarak, diyaframı düşürmenize ve dolayısı ile net alan derinliği elde etmenize olanak sağlamaktır.
ND filtrelerin diğer kullanım amaçları nelerdir?
ND filtrelerin fazla aydınlık ortamlarda net alan derinliği elde etmek için kullanıldığından söz etmiştik. Bu özelliğinin bir yan getirisi de, ışığın her yüzeyden şiddetli bir biçimde yansıdığı kar manzaralarını çekerken doğru pozlama yapabilmenize olanak tanımasıdır.
Not: Yukarıda gördüğünüz fotoğrafı Valencia'da bulutlu bir günde tripod veya ND filtre kullanmadan çektim.
ND filtrelerin fotoğrafçılıkta kullanılmasının en yaygın sebeplerinden biri ise, gündüzleri uzun pozlama yapabilmenize olanak tanımasıdır. Uzun pozlama, cihazınızı sabitleyerek enstantanesini (Shutter Speed) düşürmeye ve hareketli biçimleri bulanık çekmeye yarayan bir fotoğrafçılık tekniğinin adıdır. Enstantanenin düşmesi, aynı diyaframın düşmesi gibi, cihazın içine aldığı ışık miktarını da arttırmaktadır. ND filtre sayesinde, aşırı pozlama yapmadan enstantaneyi düşürebilir ve nesnelerin hareketini yakalayabilirsiniz.
Not: 20. Yüzyılın başlarında teknolojik gelişmelerin etkisi ile İtalya'da ortaya çıkmış fütürizm akımının temel çıkış noktası, nesneyi değil nesnenin hareketini yakalamaktır. Fotoğraf makinesinin yaygınlaşması ve genel tüketicinin kullanabileceği fiyatlara gerilemesi bu akımdan yıllar sonralarına denk gelse de, fotoğrafçılıktaki uzun pozlama tekniği ile bu akımın öncülüğünde ortaya çıkan işler arasında bir tür paralellik olduğu söylenebilir.
ND filtrelerin türleri
Dahili ND filtreler: Kameranın içinde yer alır. Genellikle Alexa, Red , Blackmagic gibi pahalı sinema kamerası markalarında karşımıza çıkar.
Harici ND filtreler: Harici ND filtreler lensin üstüne takılırlar. Hariciler de kendi içinde ikiye ayrılır. Değiştirilebilir (Variable) ND filtreler ve değiştirilemez olanlar. Değiştirilebilir olanların üstünde aynı lensin netlik veya zoom çarkına benzer ince bir çark vardır. Bu çark onu çevirerek içeri giren ışık miktarını ND filtrenin aralığının izin verdiği ölçüde değiştirmenize olanak sağlar. Sabit olanlar ise sadece belirli oranda ışığın geçmesine izin verir. Sabit olanlar genellikle set halinde satılır. Değiştirilebilir olanlarda çarkı üretici markanın önerdiği aralığın dışına denk düşecek şekilde çevirirseniz görüntüde çeşitli bozulmalar ile karşılaşırsınız.
UV Filtreler
UV filtreler adından da anlaşılabileceği UV ışınlarını filtreler. Fotoğrafın niteliğini estetik yönden çok etkilemediklerinden, lensleri çizilmelere karşı korumak için kullanılırlar. Her ne kadar görüntüye ciddi bir pozitif etkileri olmasa da, kalitesiz modelleri fotoğraflarınızın keskinliğinin azalması veya istenmeyen sonuçlar ortaya çıkmasına sebep olabilir. Eğer pahalı bir lense sahipseniz, biraz daha paraya kıyıp bu basit ama etkili koruma yönteminden faydalanmanızı tavsiye ederim.
Polarize Filtreler
Polarize filtrelerin temel kullanım amacı yansımaları azaltmak veya ortadan kaldırmaktadır. Renk tasarımında "Highlight" olarak adlandırılan değeri dijital değil fiziksel yollardan düşürmeye yararlar. ND filtreler kadar olmasa da, yaklaşık bir Stop'luk ışık kaybına da sebep olurlar. Aynı ND filtrelerde olduğu gibi Polarize filtrelerin de değiştirilebilir (Variable) türleri bulunur. Bu tür lenslerde nesnelerin yansıttığı ışık, filtrenin üstündeki çarkın çevirilmesi ile azaltılıp arttırılabilir. Kalitesiz türeleri köşelerde "Vigette" benzeri kararmalara veya renk bozulmalarına yol açabilir.
Renk Filtreleri
Renk filtrelerinin kullanımı günümüzde popülerliğini yitirmiştir çünkü teknolojinin ve kurgu yazılımlarının gelişmesi ile renk filtrelerinin yarattığı etki, dijital yollardan taklit edilebilir hale gelmiştir.
Efe Tuncay
Comments